ฟรานซิสโก้ วาเรล่า (Francisco Javier Varela Garcia)
Autopoiesis, Enactivism structures, ผู้เขียน Embodied Mind
วาเรล่า เกิดวันที่ 7 กันยายน 1946 ในซานดิเอโก้, ชิลี (Santiago, Chile) พ่อของเขาชื่อราอูล (Raúl Andrés Varela Rodríguez) และแม่ชื่อโคริน่า (Corina María Elena García Tapia)
1951 เข้าเรียนมัธยมที่โรงเรียนมัธยม Liceo Altman del Verbo Divino ในซานดิเอโก้
1963 หลังจากจบมัธยมได้เข้าเรียนต่อในคณะแพทย์ของมหาวิทยาลัยแคโธริคปอนตีฟ (Pontifical Catholic University of Chile)
1966 ย้ายมาเรียนด้านชีววิทยาที่มหาวิทยาลัยชิลี (University of Chile)
1967 จบปริญญาโทชีววิทยา
1968 สมัครเข้่าเรียนที่ฮาร์วาร์ด (Harvard University)
1970 จบปริญญาเอกด้านชีววิทยาจากฮาร์วาร์ด โดยเขียนวิทยานิพนธ์เรื่อง Insect Retinas : Information processing in the compound eye
หลังจากเรียนจบเขาได้เดินทางกลับมาสอนหนังสือที่มหาวิทยาลัยชิลี
1972 วาเรล่า ร่วมกับอัมเบอร์โต้ มาตุราน่า (Humberto Maturana) นิยามศัพท์คำว่า Autopoiesis ไว้ในหนังสือ Autopoiesis and Cognition : the Realization of the Living ซึ่งหมายถึงความสามารถทางเคมีในเซลล์ของสิ่งมีชีวิต ที่สามารถสร้างสารเคมีที่จำเป็นขึ้นมาได้ด้วยตัวเอง
1973 11 กันยายน, ในประเทศชิลี เกิดการปฏิวัติโดยนายพลปิโนเช่ (Augusto Pinochet) วาเรล่าและครอบครัวถึงของสิทธิในการลี้ภัยทางการเมืองไปอาศัยอยู่ในสหรัฐฯ พร้อมครอบครัว กว่า 7 ปี
ในสหรัฐฯ เขาได้ทำงานในตำแหน่งผู้ช่วยศาสตราจารย์ที่โรงเรียนแพทย์ มหาวิทยาลัยโคโลราโด (the Medical school of University of Colorado)
1978 ย้ายมาทำงานอยู่ในห้องวิจัยด้านสมองของมหาวิทยาลัยนิวยอร์ค (Medical school of New York University)
1980 กลับมาอยู่ในชิลีและได้รับตำแหน่งศาสตราจารย์ด้านชีววิทยาที่มหาวิทยาลัยชิลี
1986 ย้ายมาอยู่ในฝรั่งเศส และได้งานเป็นอาจารย์สอนหนังสือที่ École Polytechnique โดยด้านวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับจิตสำนึกและกระบวนการคิด
ย้ายมาสอนที่มหาวิทยาลัยปารีส (University of Paris)
1987 ก่อตั้งสถาบัน Mind and Life Institute ร่วมกับ อาร์. เองเกิ้ล (R. Adam Engle) ซึ่งเป็นสถาบันที่สนใจในการศึกษาเรื่องจิต และยังให้ความสนใจเกี่ยวกับแนวคิดทางพุทธศาสนา สถาบันนี้ริเริ่มให้ทุนสนับสนุนให้มีการแลกเปลี่ยนความคิดกันระหว่างนักวิทยาศาสตร์และองค์ดาไล ลามะ (14th Dalai Lama)
1991 เขียน Embodied Mind ร่วมกับอีวาน ทอมสัน (Evan Thompson) และอีเลียนอร์ โรสช์ (Eleanor Rosch) ซึ่งแสดงแนวคิด Enactivism ที่อ้างว่า จิตสำนึก (Cognition) เกิดมาจากการปฏิสัมพันธ์กันระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสภาพแวดล้อม
1998 เข้ารับการผ่าตัดเปลี่ยนตับ
2001 28 พฤษภาคม, เสียชีวิตในปารีส จากมะเร็งตับ จากการติดเชื้อไวรัส HCV (Hepatitis C)
ภรรยาคนแรกของเขาชื่อลีโอนอร์ (Leonor) พวกเขามีลูกด้วยกันสามคน และภรรยาคนที่สองชื่อเอมี (Amy Cohen Varela) และมีลูกด้วยกันหนึ่งคน
ผลงานเขียน
- Principles of Biological Autonomy, 1979
- Autopoiesis and Cognition, 1980
- The Embodied Mind ( ร่วมกับ Evan Thompson, Eleanor Rosch), 1991
- Sleeping, Dreaming and Dying, 1998
- The Tree of Knowledge, 1998